可能形(Kanoukei formu) -ebilmek

Bu gün 可能形(Kanoukei formunu) öğreneceğiz.Bu form fiillerde kullanılır ve fiile –ebilmek anlamı katar.Örneğin yazabilirim,gidebilir derken kullanılır.Öncelikle nasıl çekimlendiğine bakalım.

	辞書形(Fiil sözlük formu)	可能形(Kanukei formu)
1.Grup fiil	書く(Kaku)	書ける(Kakeru)
	遊ぶ(Asabu)	遊べる(Asoberu)
	読む(Yomu)	読める(Yomeru)
2.Grup fiil	起きる(Okiru)	起きられる(Okirareru)
	食べる(Taberu)	食べられる(Taberareru)
	見る(Miru)	見られる(Mirareru)
3.Grup fiil	来る(Kuru)	来られる(Korareru)
	する(Suru)	できる(Dekiru)

Yukarıdaki tablodada gördüğünüz gibi 1 .grup fiileri - e bilmek formuna çekimlerken sözlük formundaki fiilin son harfi hiragana tablosundaki “え(e)” satırına göre çekimlenir. Yani eğer fiilimizく (ku) ile bitmişsse く(ku) harfinin “え(e)”  satırına denk gelenけ( ke) olarak çekimlenir. Fiilin sonuna る(ru) eklenerek  -ebilmek fiilin yalın haline ulaşmış oluruz.

Hiragana tablosunu bilmeyenler için aşağıya ekledim buradan bakabilirsiniz.

A あ	İ い	U う	E え	O お
Ka か	Ki き	Ku く	Ke  け	Ko こ
Sa さ	Shi し	Su す	Se せ	So そ
Ta た	Chiち	Tsuつ	Te て	To と
Na な	Ni に	Nu ぬ	Ne ね	No の
Ha は	Hi ひ	Fu ふ	He へ	Ho ほ
Ma ま	Mi み	Mu む	Me め	Mo も
Yaや		Yuゆ		Yo よ
Ra ら	Ri  り	Ru る	Re れ	Ro ろ
Wa わ				Wo を
Nん

2.Grup fiilerde sondaki る(ru)  atılıp　られる( rareru) eklenir.

3.grup fiiller düzensiz fiildir. Özel çekimleri tablodaki gibidir.

Gelelim örneklere ;

山田さんはピアノがひけます。

(Yamada-san wa piano ga hikemasu.)

Yamada bey piyano çalabilir.

イタチは料理が作れます。

(Itachi wa ryōri ga tsukuremasu.)

İtachi yemek yapabilir.

日本語が書けます。

(Nihongo ga kakemasu.)

Japonca yazabilir.

新聞が読めます。

(Shinbun ga yomemasu.)

Gazete okuyabilir.

一人で来られます。

(Hitori de koraremasu.)

Tek başına gelebilir.

一人で食べられます。

(Hitori de taberaremasu)

Tek başına yiyebilir.

Not 1:可能形(Kanoukei formu) da Tüm fiiller 2. Grup fiil olarak çekimlenir. Örneğin;　書く( kaku) -e bilmek formu 書ける(kakeru) dur. ます形(Masuformu) 書けます(kakemasu) olur ない形(naiformu) 書けない(kakenai) て形(teformu) 書けて(kakete) た形(taformu)　書けた (kaketa) şeklindedir.

山田さんはピアノがひけません。

(Yamada-san wa piano ga hikemasen.)

Yamada bey piyano çalamaz.

イタチは料理が作れません。

(Itachi wa ryōri ga tsukuremasen.)

İtachi yemek yapamaz.

日本語が書けません。

(Nihongo ga kakemasen.)

Japonca yazamaz.

新聞が読めません。

(Shinbun ga yomemasen)

Gazete okuyamaz.

一人で来られません。

(Hitori de koraremasen.)

Tek başına gelemez.

一人で食べられません。

(Hitori de taberaremasen.)

Tek başına yiyemez.

Not 2: 2.grup fiillerde konuşma anında食べれる (taberere)　見れる (mireru) gibi ら(ra) teleffuz edilmeden de kullanılabilinir.

Not 3:可能形(Kanoukei formu) cümlelerde nesneyi gösteren を(wo) etatı yerine が(ga) kullanılabilinir.

お酒が飲めません。

(O sake ga nomemasen.)

Ben içki(sake) içemem.

日本語の新聞が読めます

(Nihongo no shinbun ga yomemasu)

Ben Japonca gazete okuyamam.

Önemli:
Doğal olarak duyulan  şeyler için 聞こえる(kikoeru) doğal olarak görülen şeyler için　見える( mieru) kullanılır.Bilinçli olarak gördüğümüz ,izlediğimiz şeyler için　見られる (mirareru),bilinçli duyduğumuz işittiğimiz şeyler için 聞ける(kikeru) kullanılır.

Örneğin;

窓から木が見えます。

(Mado kara ki ga miemasu.)

Pencereden ağaçlar görünebilir.(Görülür)

日本ではいろいろな国の映画が見られます。

(Nihonde wa iroirona kuni no eiga ga miraremasu.)

Japonya’da farklı ülkelerin filmleri izlene bilinir.

Gibi ilk cümlede doğal olarak meydana gelen etkimiz olmayan bir olaydan bahsettiğimizden 見える(mieru) kullandık.İkinci cümlede ise isteğimize bağlı olduğundan 　見られる(mirareru) kullanılmış.

Not 4:可能形(Kanoukei)  sadece kişinin gönüllü olarak seçtiği eylemlerde kullanılır.”Sorun olmak”.”yorulmak”,”hasta olmak”, “otobüse vb. yetişmek” gibi kişinin isteğiyle alakası olamayan fiillerde kullanılmaz.

電車に間に合えますか。⇒間に合いますか。

(Densha ni maniaemasu ka. Maniaimasu ka.)

Trene yetişebildin mi ?

Not 5: Ayrıca cansız bir nesne konu olduğu zaman örneğin su çıkabilir gibi cümlelerde kullanılmaz.

このかばんは荷物がたくさん入れますよ。⇒入りますよ。

(Kono kaban wa nimotsu ga takusan iremasu yo. Hairimasu yo.)

Bu çantaya bir sürü eşya girebilir.

Biraz uzunca bir konu oldu ama dikkat okuyup tekrar ederseniz kolay bir konu olduğunu göreceksiniz.Sık kullanılan bir form bilmenizde fayda var. Anlamadığınız kısımları yoruma bırakabilirsiniz yada örnek cümlelerinizi yazarak sizin gibi Japonca öğrenenlere anlamasında  yardımcı olabilirsiniz. Şimdiden kolay gelsin.